29 sierpnia 2019 r. w Gliwicach odbyła się nadzwyczajna sesja Zgromadzenia Ogólnego Śląskiego Związku Gmin i Powiatów (regionalnej organizacji samorządu lokalnego województwa śląskiego). W jej trakcie odbyła się dyskusja m.in. na temat 21 tez samorządowych, ujętych w dokumencie pn. Samorządna Rzeczpospolita. Tezy zostały przyjęte w dn. 4 czerwca 2019 r. przez samorządowców uczestniczących w Święcie Wolności i Solidarności w Gdańsku.
W obradach Zgromadzenia Ogólnego uczestniczyło 71 delegatów – prezydentów, starostów, burmistrzów, wójtów (lub zastępców), spośród 137 gmin i powiatów członkowskich Związku.
Merytoryczne obrady rozpoczęły się od przedstawienia przez Zygmunta Frankiewicza, Prezesa Związku Miast Polskich, Prezydenta Gliwic, Członka Zarządu Śląskiego Związku Gmin
i Powiatów informacji dotyczącej wpływu zmian prawnych (w tym podatkowych) na dochody jednostek samorządu terytorialnego (jst). Prezes Związku Miast Polskich podczas swojego wystąpienia omówił aktualnie pogarszającą się sytuację finansową samorządów lokalnych:
– Wynika ona m.in. z wyższych kosztów realizacji zadań publicznych, w tym związanych
z reformą oświaty oraz wzrostem cen zakupu materiałów i usług. Do pogorszenia kondycji finansów jednostek samorządu terytorialnego przyczyni się też realizowany i zapowiadany pakiet kolejnych zmian w systemie podatkowym – powiedział Zygmunt Frankiewicz.
Prezes Związku Miast Polskich podkreślił, że wydatki inwestycyjne samorządów w okresie od 2006 do 2018 r. wyniosły aż 461,5 mld zł i wyraźnie przewyższają te, które finansowane są
z budżetu centralnego. W podsumowaniu wskazał, że obecna sytuacja finansowa jst przyczynia się do powstawania ujemnej nadwyżki operacyjnej netto samorządów, z której finansowane są inwestycje.
– W krótkim czasie może dojść do spadku inwestycji samorządowych i wystąpienia problemów z wykorzystaniem środków unijnych czy realizacją podstawowych zadań publicznych. Dlatego też apelujemy do Rządu RP o podjęcie pilnych działań, które będą zmierzały do zapewnienia rekompensaty utraconych dochodów. Istotnym ich elementem musi być też zagwarantowanie źródeł pokrycia gwałtownie rosnących wydatków budżetów naszych gmin i powiatów – powiedział Zygmunt Frankiewicz.
W drugiej części sesji Piotr Kuczera, Przewodniczący Śląskiego Związku Gmin i Powiatów, Prezydent Rybnika przedstawił zasadniczą intencję stanowiska Zgromadzenia Ogólnego Związku w sprawie 21 tez samorządowych.
– Podzielamy pogląd, iż Polska potrzebuje poważnej, merytorycznej debaty nad dorobkiem, stanem oraz przyszłością samorządu terytorialnego, który od blisko 30 lat jest fundamentem rozwoju naszego kraju. Sukcesywne ograniczanie możliwości finansowych samorządów terytorialnych może doprowadzić w niedługim czasie do ich całkowitej zapaści.
W konsekwencji tego procesu obywatele mogą utracić dostęp do podstawowych usług publicznych – powiedział Piotr Kuczera.
Przewodniczący Związku podkreślił konieczność traktowania postulatów samorządowych jako istotnej wskazówki w działaniach zmierzających do poprawy funkcjonowania jst.
W swoim wystąpieniu odniósł się też do szerokich konsultacji dotyczących 21 tez samorządowych, które przeprowadzono w środowisku samorządowym w sierpniu br.
W ramach czterech zorganizowanych w poszczególnych subregionach województwa śląskiego spotkań wzięło udział łącznie ponad 80 osób – przedstawicieli jst. W ramach konsultacji wskazano, iż najważniejsze z perspektywy samorządów lokalnych tezy są następujące:
- środki z budżetu państwa muszą być adekwatne do zakresu zadań realizowanych przez samorządy (teza 13);
- skuteczna ochrona środowiska (teza 9);
- zwiększenie nakładów na edukację, godne pensje nauczycieli (teza 6);
- samodzielność samorządów w zakresie podatków lokalnych oraz działalności gospodarczej (teza 12)
- decentralizacja rozdziału funduszy unijnych (teza 14);
W przyjętym w trakcie nadzwyczajnej sesji Zgromadzenia Ogólnego stanowisku w sprawie 21 tez samorządowych zwrócono uwagę, iż ich zakres tematyczny jest bardzo szeroki
i dotyczy wielu spraw o różnym stopniu istotności. Wyartykułowano w nim również potrzebę wprowadzenie pewnych zmian w samorządowych postulatach:
– Proponujemy zmniejszenie ostatecznej liczby postulatów, tak aby obejmowały tylko zagadnienia najbardziej istotne z punktu widzenia aktualnej kondycji, a także przyszłości samorządów. Ponadto uzasadnione jest doprecyzowanie części zapisów, aby jednoznacznie wskazywały intencje ich autorów i nie były błędnie interpretowane – wyjaśnił Piotr Kuczera.
W trakcie nadzwyczajnej sesji Zgromadzenia Ogólnego Śląskiego Związku Gmin i Powiatów przyjęto jednomyślnie następujące stanowiska:
- w sprawie 21 tez samorządowych;
- w sprawie sytuacji finansowej samorządów.
